Самым важным
відам засцерагальнай зброі быў шчыт. У адрозненні ад кальчуг і шлемаў, простая
тэхналогія вырабу шчыта рабіла яго даступным як князям і дружыннікам, так і
шараговым ваярам. Як і ў ранейшыя часы, ён быў для вояў адзіным сродкам абароны
ў баі. Апроч папулярнасці шчыт меў яшчэ шэраг рысаў, якія выдзялялі яго на фоне
іншай зброі. Па першае, як і меч, ён меў вузка ваенае прызначэнне і не мог
выкарыстоўвацца для вытворчасці, палявання ці іншых заняткаў. Па-другое, ягоныя
памеры рабілі яго самым заўважным і кідкім прадметам ўзбраення, а таксама
вельмі прыдатным для нанясення выяў і сімволікі. Таму нароўні з мячом шчыт
набыў адценне сакральнасці і стаў пэўным увасабленнем самога радавога паняцці
зброі. Па гэтайпрычыне, паводле легенды, Алег прыбіў свій шчыт да варотаў
Канстанцінопаля ў знак перамогі над візантыйцамі, а Ігаравы паслы кляліся
сваімі шчытамі пры заключэнні міру.
Шчыт
прызначаўся для адбіцця ўдараў усіх відаў наступальнай зброі. Як сведчаць
гнёздаўскія знаходкі, у дадзены перыяд шчыты мелі круглую форму і ў дыяметры
дасягалі 1 м. Яны набіраліся з некалькіх дошак, якія абпілоўваліся па краях для
надання шчыту патрэбнай круглай формы (мал. 1). У цэнтры шчыта выпілоўвалася
адтуліна, якая закрывалася з вонкавага боку умбонам пляската-сферычнай ці
сфераканічнай формы. Умбон мацаваўся да дошак з дапамогай заклёпак. Прастора,
якая стваралася прапілам і закрывалася умбонам, выкарыстоўвалася для ктсці
рукі. Рука трымала дзяржальна ў выглядзе планкі, што ішла ад аднаго края шчыта
да другогаю Такая канструкцыя дазваляла парыраваць умбонам удары і захоўвала ад
пашкоджання руку ваяра. Часам шчыт абцягваўся скурай, а дошкі па краях
змацоўваліся паміж сабоё металічнымі пласцінамі. Мяркуючы па адной з
гнёздаўскіх знаходак, рускія шчыты маглі быць фарбаванымі, у дадзеным выпадку ў
чырвоны колер.
|